Meksika Chipas’ta Zapatistalar modern ve endüstri haline gelmiş tıp ve eğitime alternatif olan, alternatif tıp ve eğitimle yaşamakta ve bu yaşam neo-liberal ekonomik ve kültürel yapıya (sermayenin ve sermaye piyasasının belirlenimi doğrultusunda örgütlenen) karşı bir model oluştururken bir taraftan da (1984’ten itibaren yalnızca Maya yerlileriyle bir dil kurmak –varsayımların ötesinde- için yıllarca eylemsiz kaldıktan sonra) Zapatistalar eşitlik-özgürlük-adalet talebiyle politik söylemlerini ve eylemlerini ortaya koyarlar. Tartışmaya açık bir biçimde 99’da Seattle, 2007’de Fransa, 2008’de Atina, 2013’te İstanbul gibi hareketlerinde kökeninde yer aldıklarını söyleyebiliriz.
Alternatif tıbbın koca karı ilaçlarından ya da şamanlardan çok daha başka bir düzeye ulaştığı Küba’nın sağlık bakanı olan Dr. Aleida Guevara’nın “Dünyanın tüm servetini üst üste koysanız da bir insanın hayatından ve sağlığından daha değerli değildir.” ifadesi, son derece steril ve dezenfektanı bol endüstrileşmiş modern tıbbın hastanelerinin aksine Zapatistaların yaşam merkezlerinde birisi hasta olduğunda ya da kendini iyi hissetmediğinde derdini şikayetini anlatırken ya da anlatmadan önce elinin tutulup ve kalbe konulması destekler niteliktedir.
Yardım istemek/etmek, şefkat ve ilgi göstermek/beklemek, merhamet etmek/beklemek birbirinden kategorik olarak farklıdır. Herhangi bir ilişkinin olumsuzlanabilecek temeli fedakârlık ve taviz bunlardan üçüncüsüyle ilintili olduğu gibi ilişkide adalet sorgusu da yine bu üçüncüyü işaret etmektedir. Yardım istemek/etmek pozitif hukuğun alanında yer almakla birlikte endüstriyel olanında başarıyla yürüttüğü bir politika olmakla birlikte “vicdan” mefhumundan çok ta pay almamaktadır. Vicdan bunlardan ikincisiyle çok daha fazla ilintilir. Kendine, doğaya, başkasına vs… şefkat ve ilgi göstermek ve mütekabilinden bunu beklemek, herhangi bir ilişkideki vicdan “sınıflardan oluşan bir topluma baskıcı sınıf tarafından bir haklılık ve iddia olması adına icat edilmiş” olarak düşünülebilen adalet kavramının kendisinden çok daha elzem bir ihtiyaçtır dünya için ve bu ihtiyaç “ahlaki” değildir.
